Zespół Schoenfelda, zespół autoimmunizacyjno-autozapalny wywołany przez adiuwanty (autoimmune syndrome induced by adjuvants – ASIA) został po raz pierwszy opisany przez izraelskiego immunologa I. Schonfelda w 2011 roku. Jest to zjawisko, które może wystąpić u osób genetycznie predysponowanych, u których wprowadzenie do organizmu pewnych substancji wspomagających, takich jak adiuwanty, prowadzi do rozwinięcia reakcji autoimmunologicznej. Wśród chorób związanych z tym zespołem znajdują się krzemica, zapalenie mięśniowo-powięziowe makrofagów, zespół po szczepieniu i inne. Objawy, które łączą różne formy tego zespołu, obejmują bóle stawów, mięśni, zapalenie naczyń, gorączkę o niskim stopniu bez wyraźnej przyczyny oraz chroniczne zmęczenie. Diagnoza opiera się na wywiadzie, badaniach klinicznych i biochemicznych krwi, obecności przeciwciał, typowaniu HLA oraz badaniach biopsji. Leczenie przewiduje stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), glukokortykoidów i leków cytostatycznych.

Rozwój zespółu Schoenfelda wiąże się z ekspozycją na adiuwanty, substancje chemiczne, które mają na celu wzmocnienie i przedłużenie odpowiedzi immunologicznej na antygeny, jednak nie posiadają własnej immunogenności. W przemyśle farmaceutycznym stosuje się różnorodne adiuwanty, w tym sole glinu, krzemu, skwalen, silikon. Wystąpienie zespołu ASIA może być spowodowane indywidualnymi predyspozycjami genetycznymi, związanymi z mutacjami genów HLA. Kontrowersje budzi zwłaszcza związek między adiuwantami szczepionkowymi a chorobami autoimmunologicznymi, przy czym niektóre badania podważają ten związek, podczas gdy inni badacze wskazują na potencjalny związek szczepień z rozwojem reakcji autoimmunologicznych.

Klasyfikacja zespołu ASIA obejmuje różne formy, takie jak krzemica, zespół po szczepieniu, zespół mięśniowo-powięziowy makrofagów, syndrom "chorego budynku" oraz syndrom wojny w Zatoce Perskiej. Każda z tych form ma swoje specyficzne przyczyny i objawy, ale wspólną cechą jest rzekomy związek z ekspozycją na adiuwanty.

Zespół Schoenfelda, zespół autoimmunizacyjno-autozapalny wywołany przez adiuwanty (ASIA) objawy

Objawy zespołu ASIA mogą być różnorodne i obejmować ogólne dolegliwości, takie jak osłabienie, utrzymująca się niska gorączka, bóle stawów i mięśni, a w późniejszym etapie mogą pojawić się poważniejsze komplikacje, w tym różne choroby autoimmunologiczne.

Zespół Schoenfelda, zespół autoimmunizacyjno-autozapalny wywołany przez adiuwanty (ASIA) rozpoznanie 

W diagnozie kluczowe są szczegółowe kryteria, które uwzględniają zarówno objawy kliniczne, jak i specyficzne markery biochemiczne oraz wyniki badań histologicznych i instrumentalnych. 

Zespół Schoenfelda, zespół autoimmunizacyjno-autozapalny wywołany przez adiuwanty (ASIA) leczenie

Leczenie zespołu ASIA skupia się na eliminacji czynnika wywołującego, łagodzeniu objawów oraz, w niektórych przypadkach, na intensywnym leczeniu przeciwzapalnym.

Zespół Schoenfelda, zespół autoimmunizacyjno-autozapalny wywołany przez adiuwanty (ASIA) rokowanie zapobieganie 

Rokowanie dla osób dotkniętych zespołem ASIA zależy od skuteczności eliminacji czynnika wywołującego i odpowiedzi na leczenie. W kontekście zapobiegania kluczowe jest przeprowadzenie dokładnej oceny immunologicznej przed podaniem substancji obcych, takich jak szczepionki, implanty czy wypełniacze. Zaleca się, aby przed tego typu procedurami medycznymi dokładnie ocenić ryzyko reakcji autoimmunologicznych, zwłaszcza u osób z genetycznymi predyspozycjami.

Współczesne badania nad zespołem ASIA i jego związkiem z adiuwantami wciąż trwają, podkreślając potrzebę dalszych badań w celu lepszego zrozumienia mechanizmów tego zjawiska oraz opracowania skuteczniejszych metod diagnozy i leczenia. W świetle kontrowersji dotyczących bezpieczeństwa niektórych adiuwantów, takich jak implanty piersi z żelu silikonowego, rekomenduje się ostrożność oraz rozważenie alternatywnych rozwiązań, które mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia niepożądanych reakcji autoimmunologicznych.