Zanik nerwu wzrokowego atrofia nerwu wzrokowego optic atrophy

 

Zanik nerwu wzrokowego atrofia nerwu wzrokowego optic atrophy to częściowe lub całkowite uszkodzenie włókien nerwowych, które odpowiadają za przekazywanie sygnałów wzrokowych z siatkówki do mózgu. Prowadzi to do pogorszenia, a nawet utraty wzroku, zwężenia pola widzenia, zaburzeń w postrzeganiu barw oraz bladości tarczy nerwu wzrokowego.

Różne choroby nerwu wzrokowego występują w okulistyce w około 1-1,5% przypadków, z czego 19-26% prowadzi do całkowitego zaniku nerwu i nieodwracalnej ślepoty. Zmiany morfologiczne w przebiegu zaniku charakteryzują się uszkodzeniem aksonów komórek zwojowych siatkówki, co prowadzi do ich zastąpienia tkanką glejową oraz obliteracji naczyń włosowatych nerwu wzrokowego i jego ścieńczeniem. Zanik nerwu wzrokowego może być wynikiem wielu chorób związanych z zapaleniem, uciskiem, obrzękiem, uszkodzeniem włókien nerwowych lub naczyń krwionośnych oka.

Zanik nerwu wzrokowego przyczyny

Do zaniku nerwu wzrokowego mogą prowadzić różnorodne choroby oczu, urazy ośrodkowego układu nerwowego, urazy mechaniczne, zatrucia oraz schorzenia ogólnoustrojowe, zakaźne czy autoimmunologiczne. Częstymi przyczynami uszkodzenia nerwu wzrokowego są m.in. jaskra, zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, niedrożność tętnicy środkowej siatkówki, krótkowzroczność, zapalenie błony naczyniowej oka, zapalenie siatkówki i zapalenie nerwu wzrokowego. Zmiany nowotworowe oraz choroby oczodołu, takie jak glejaki czy nerwiakowłókniaki, również mogą prowadzić do uszkodzenia nerwu wzrokowego.

Wśród chorób ośrodkowego układu nerwowego, głównymi przyczynami zaniku nerwu wzrokowego są guzy przysadki mózgowej i tylnego dołu czaszki, ucisk na obszar skrzyżowania nerwu wzrokowego (chiazma), a także stany ropne (ropień mózgu, zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych), stwardnienie rozsiane oraz urazy mózgu i twarzoczaszki. Dodatkowo, zanik nerwu wzrokowego może być poprzedzony chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, cukrzyca, niedokrwistość, czy zatrucia, np. alkoholem, nikotyną czy narkotykami.

Klasyfikacja

Zanik nerwu wzrokowego może być dziedziczny lub nabyty. Dziedziczne formy obejmują autosomalne dominujące, recesywne i mitochondrialne. Forma autosomalna dominująca może mieć różny przebieg – od łagodnego po ciężki – i czasami współwystępuje z wrodzoną głuchotą. Nabyty zanik nerwu wzrokowego dzieli się na pierwotny, wtórny i jaskrowy. W zaniku pierwotnym uszkodzenie wynika z ucisku na neurony obwodowe, co powoduje zachowanie wyraźnych granic tarczy wzrokowej. W zaniku wtórnym, który rozwija się wskutek obrzęku tarczy wzrokowej, granice tarczy ulegają zatarciu, a włókna nerwowe są zastępowane przez tkankę glejową. Zanik jaskrowy wynika z podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego, prowadzącego do zapadnięcia się blaszki siatkowej twardówki.

Zanik nerwu wzrokowego może być częściowy (niepełny) lub całkowity, w zależności od nasilenia bladości tarczy wzrokowej. W przypadku częściowego zaniku obserwuje się zblednięcie jednego segmentu tarczy, natomiast całkowity zanik objawia się bladością i ścieńczeniem całej tarczy oraz zwężeniem naczyń siatkówki. Lokalizacja zmian może być jednostronna lub obustronna, a przebieg choroby stacjonarny lub postępujący. W diagnostyce oraz leczeniu zaniku nerwu wzrokowego kluczową rolę odgrywa wczesne rozpoznanie i regularna kontrola u specjalisty okulisty.

 

Zanik nerwu wzrokowego objawy

Głównym objawem zaniku nerwu wzrokowego jest stopniowe pogorszenie ostrości widzenia, które nie poddaje się korekcji za pomocą okularów ani soczewek kontaktowych. W przypadku postępującej choroby, zaburzenia widzenia mogą nasilać się w ciągu kilku dni do miesięcy, co w skrajnych przypadkach prowadzi do całkowitej utraty wzroku. W przypadku częściowego zaniku nerwu wzrokowego, proces chorobowy zatrzymuje się na pewnym etapie, co skutkuje jedynie częściową utratą wzroku.

Zaburzenia funkcji widzenia mogą obejmować koncentryczne zwężenie pola widzenia (utrata widzenia bocznego), rozwój tzw. widzenia tunelowego, problemy z rozpoznawaniem kolorów (głównie czerwono-zielonych, rzadziej niebiesko-żółtych), a także występowanie ciemnych plam (mroczków) w polu widzenia. Często po stronie uszkodzenia występuje osłabiona reakcja źrenicy na światło, mimo zachowania prawidłowej reakcji drugiego oka. Zmiany te mogą dotyczyć jednego lub obu oczu. Objawy zaniku nerwu wzrokowego potwierdza się podczas badania okulistycznego.

 

Zanik nerwu wzrokowego rozpoznanie

Podczas diagnostyki zaniku nerwu wzrokowego konieczne jest uwzględnienie chorób współistniejących, stosowanych leków, narażenia na chemikalia, a także nałogów pacjenta oraz objawów sugerujących zmiany wewnątrzczaszkowe.

Podczas badania okulistycznego ocenia się obecność lub brak wytrzeszczu, ruchomość gałek ocznych, reakcje źrenic na światło oraz odruch rogówkowy. Wymagana jest także ocena ostrości wzroku, perymetria i badanie widzenia barw.

Podstawowe informacje o stanie nerwu wzrokowego uzyskuje się za pomocą oftalmoskopii. W zależności od przyczyny i postaci choroby, obraz oftalmoskopowy może się różnić, jednak typowe cechy obejmują: bladość tarczy nerwu wzrokowego, zmiany jej konturów i barwy (od szarej do woskowej), zagłębienie tarczy, zmniejszenie liczby naczyń (objaw Kestenbauma) oraz zwężenie tętnic siatkówki. Dokładniejszą ocenę tarczy umożliwia tomografia optyczna i laserowe skanowanie.

Badanie elektrofizjologiczne (EPS) wykazuje zmniejszenie reaktywności oraz wzrost progu wrażliwości nerwu wzrokowego. W przypadku zaniku spowodowanego jaskrą wykonuje się tonometrię w celu pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego. Zmiany w oczodole ocenia się za pomocą radiografii, a przepływ krwi w naczyniach za pomocą angiografii fluoresceinowej i ultrasonografii dopplerowskiej.

W razie potrzeby diagnostykę okulistyczną uzupełnia się konsultacją neurologiczną, badaniami obrazowymi czaszki oraz tomografią komputerową lub rezonansem magnetycznym mózgu. W przypadku podejrzenia guza mózgu lub nadciśnienia wewnątrzczaszkowego wymagana jest konsultacja neurochirurgiczna. Jeśli zanik nerwu wzrokowego związany jest z zapaleniem naczyń, konieczna jest konsultacja reumatologiczna. W razie podejrzenia nowotworów oczodołu należy skonsultować się z onkologiem okulistą. W przypadku okluzji naczyń, takich jak tętnica oczodołowa czy szyjna wewnętrzna, o dalszym leczeniu decyduje okulista lub chirurg naczyniowy.

W przypadkach zaniku nerwu wzrokowego spowodowanego infekcjami, ważną rolę odgrywa diagnostyka laboratoryjna, a przy podejrzeniu podłoża genetycznego badania genetyczne.

Diagnostykę różnicową należy przeprowadzać z zaćmą obwodową i niedowidzeniem.

 

Zanik nerwu wzrokowego leczenie

Zanik nerwu wzrokowego zazwyczaj nie jest samodzielną chorobą, lecz skutkiem innych schorzeń, dlatego leczenie należy rozpocząć od usunięcia przyczyny. Operacje neurochirurgiczne są zalecane u pacjentów z guzami wewnątrzczaszkowymi, nadciśnieniem wewnątrzczaszkowym czy tętniakami.

Leczenie zachowawcze ma na celu maksymalne zachowanie funkcji wzroku. W celu zmniejszenia obrzęku i stanu zapalnego stosuje się zastrzyki około- i pozagałkowe deksametazonu, wlewy dożylne glukozy i chlorku wapnia oraz domięśniowe podawanie leków moczopędnych.

Poprawę krążenia i odżywienia nerwu wzrokowego uzyskuje się za pomocą zastrzyków z pentoksyfiliny, nikotynianu ksantynolu oraz atropiny. W terapii wspomagającej stosuje się witaminy (B2, B6, B12), zastrzyki z aloesu oraz leki poprawiające metabolizm. Przy braku przeciwwskazań można również zastosować akupunkturę oraz fizjoterapię, taką jak elektroforeza, ultradźwięki, laseroterapia czy magnetoterapia.

W przypadku, gdy ostrość wzroku spada poniżej 0,01, zastosowane leczenie nie przynosi zazwyczaj oczekiwanych rezultatów.

 

Zanik nerwu wzrokowego rokowanie, zapobieganie, powikłania, śmiertelność, występowanie przypadki choroby w Polsce, jaki lekarz leczy, jaki szpital, jaki odział szpitalny 

Nieleczenie zaniku nerwu wzrokowego może prowadzić do poważnych powikłań. Głównym zagrożeniem jest stopniowa utrata wzroku, która może być nieodwracalna. Brak interwencji może spowodować całkowitą ślepotę jednego lub obu oczu. Dodatkowo, osoba może doświadczać trudności w codziennym funkcjonowaniu, co wpływa na jakość życia. W niektórych przypadkach może to prowadzić do problemów psychologicznych, takich jak depresja czy lęk. Wczesna diagnoza i leczenie są kluczowe, aby zapobiec tym powikłaniom.

Zanik nerwu wzrokowego sam w sobie nie jest bezpośrednią przyczyną śmiertelności, jednak może być objawem poważnych chorób ogólnoustrojowych. Przyczyny zaniku mogą obejmować stany takie jak guzy mózgu, stwardnienie rozsiane czy choroby naczyniowe. Te schorzenia mogą wpływać na długość życia pacjenta. Dlatego ważne jest zidentyfikowanie przyczyny zaniku nerwu wzrokowego i podjęcie odpowiedniego leczenia. Wczesna interwencja może poprawić rokowanie i zapobiec potencjalnie zagrażającym życiu powikłaniom.

Zapobieganie zanikowi nerwu wzrokowego polega przede wszystkim na wczesnym wykrywaniu i leczeniu chorób, które mogą go powodować. Regularne badania okulistyczne są kluczowe, zwłaszcza dla osób z czynnikami ryzyka takimi jak cukrzyca, nadciśnienie czy stany zapalne. Ważne jest również unikanie narażenia na toksyny i substancje chemiczne mogące uszkodzić nerw wzrokowy. Zdrowy styl życia, obejmujący odpowiednią dietę i aktywność fizyczną, może pomóc w utrzymaniu dobrego stanu naczyń krwionośnych, co jest istotne dla zdrowia oczu.

Rokowanie w leczeniu zaniku nerwu wzrokowego zależy od przyczyny i stopnia uszkodzenia nerwu. Jeśli zanik jest wykryty we wczesnym stadium i spowodowany stanem odwracalnym, istnieje szansa na zatrzymanie postępu choroby, a nawet częściową poprawę wzroku. Niestety, uszkodzenia włókien nerwowych są często nieodwracalne. Dlatego kluczowe jest szybkie zidentyfikowanie i leczenie przyczyny podstawowej, aby zapobiec dalszej utracie wzroku. Regularne kontrole i współpraca z lekarzem mogą poprawić ogólne rokowanie.

Zanik nerwu wzrokowego występuje w Polsce, podobnie jak na całym świecie, choć dokładne statystyki są trudne do określenia. Choroba ta może dotyczyć osób w różnym wieku, jednak częściej występuje u dorosłych i osób starszych. Nie ma wyraźnej predylekcji co do płci; zarówno mężczyźni, jak i kobiety są narażeni w równym stopniu. Wczesne wykrycie i leczenie przyczyn zaniku są kluczowe dla zapobiegania poważnym powikłaniom, takim jak utrata wzroku.

Osoba podejrzewająca u siebie zanik nerwu wzrokowego powinna udać się do okulisty, który specjalizuje się w chorobach oczu. Okulista przeprowadzi niezbędne badania diagnostyczne i, w razie potrzeby, skieruje pacjenta do neurologa. W szpitalu leczeniem zaniku nerwu wzrokowego zajmuje się zazwyczaj oddział okulistyczny lub neurologiczny, w zależności od przyczyny choroby. W niektórych przypadkach konieczna jest współpraca między różnymi specjalistami.

 

Pytania i odpowiedzi

Czym jest zanik nerwu wzrokowego?

Zanik nerwu wzrokowego to uszkodzenie włókien nerwowych tworzących nerw wzrokowy, prowadzące do pogorszenia lub utraty wzroku.

Jakie są objawy zaniku nerwu wzrokowego?

Objawy mogą obejmować pogorszenie ostrości wzroku, zawężenie pola widzenia, zaburzenia widzenia barwnego oraz trudności w widzeniu przy słabym oświetleniu.

Co powoduje zanik nerwu wzrokowego?

Przyczyny mogą być różnorodne, w tym dziedziczne choroby, urazy, infekcje, niedokrwienie nerwu wzrokowego czy choroby neurologiczne.

Czy zanik nerwu wzrokowego jest uleczalny?

Uszkodzenia nerwu wzrokowego są zazwyczaj nieodwracalne, ale leczenie przyczyny choroby może zapobiec dalszemu pogorszeniu wzroku.

Jak diagnozuje się zanik nerwu wzrokowego?

Diagnoza opiera się na badaniu okulistycznym, badaniu pola widzenia, tomografii oka oraz badaniach obrazowych mózgu, takich jak rezonans magnetyczny.

Czy istnieją skuteczne metody leczenia zaniku nerwu wzrokowego?

Leczenie skupia się na identyfikacji i eliminacji przyczyny uszkodzenia nerwu wzrokowego, co może zapobiec dalszej utracie wzroku.

Czy rehabilitacja wzroku jest możliwa przy zaniku nerwu wzrokowego?

Chociaż uszkodzenia są trwałe, rehabilitacja może pomóc w maksymalnym wykorzystaniu pozostałego wzroku i poprawie jakości życia.

Czy suplementy diety mogą pomóc w zaniku nerwu wzrokowego?

Niektóre suplementy mogą wspierać zdrowie oczu, ale nie ma dowodów na to, że mogą odwrócić zanik nerwu wzrokowego.

Czy zanik nerwu wzrokowego prowadzi do całkowitej ślepoty?

Może prowadzić do znacznego pogorszenia wzroku, a w niektórych przypadkach do ślepoty, w zależności od stopnia uszkodzenia.

Czy można zapobiec zanikowi nerwu wzrokowego?

Zapobieganie polega na wczesnym wykrywaniu i leczeniu chorób mogących prowadzić do uszkodzenia nerwu wzrokowego.

Jakie badania powinienem wykonać, jeśli podejrzewam zanik nerwu wzrokowego?

Należy udać się do okulisty na pełne badanie wzroku, które może obejmować badanie dna oka, pola widzenia i inne specjalistyczne testy.

Czy zanik nerwu wzrokowego jest dziedziczny?

Niektóre formy zaniku nerwu wzrokowego są dziedziczne, jak na przykład dziedziczna neuropatia nerwu wzrokowego Lebera.

Czy dzieci mogą cierpieć na zanik nerwu wzrokowego?

Tak, zanik nerwu wzrokowego może wystąpić w każdym wieku, w tym u dzieci, zwłaszcza jeśli jest wynikiem choroby dziedzicznej.

Czy urazy głowy mogą spowodować zanik nerwu wzrokowego?

Tak, urazy mogą uszkodzić nerw wzrokowy i prowadzić do jego zaniku.

Jakie są różnice między zanikiem pierwotnym a wtórnym nerwu wzrokowego?

Pierwotny zanik jest wynikiem bezpośredniego uszkodzenia nerwu, podczas gdy wtórny jest konsekwencją chorób wpływających na nerw pośrednio.

Czy cukrzyca może prowadzić do zaniku nerwu wzrokowego?

Tak, niekontrolowana cukrzyca może prowadzić do uszkodzeń naczyń krwionośnych, co może wpłynąć na nerw wzrokowy.

Czy stwardnienie rozsiane jest związane z zanikiem nerwu wzrokowego?

Tak, stwardnienie rozsiane może powodować zapalenie nerwu wzrokowego, co może prowadzić do jego zaniku.

Jakie są możliwości wsparcia dla osób z zanikiem nerwu wzrokowego?

Dostępne są różne formy wsparcia, w tym rehabilitacja wzroku, pomoc w zakresie urządzeń wspomagających oraz wsparcie psychologiczne.

Czy palenie papierosów wpływa na ryzyko zaniku nerwu wzrokowego?

Palenie może zwiększać ryzyko chorób układu krążenia i uszkodzenia nerwu wzrokowego.

Czy operacja chirurgiczna może pomóc w zaniku nerwu wzrokowego?

W niektórych przypadkach, gdy przyczyną jest ucisk na nerw wzrokowy, operacja może być pomocna w zapobieganiu dalszym uszkodzeniom.

Jakie są najnowsze metody leczenia zaniku nerwu wzrokowego?

Obecnie badane są terapie regeneracyjne, takie jak terapia komórkami macierzystymi, ale są one na etapie badań i nie są powszechnie dostępne.

Jakie są pierwsze objawy zaniku nerwu wzrokowego?

Początkowe objawy mogą obejmować niewielkie pogorszenie ostrości wzroku, trudności z widzeniem kolorów i zmiany w polu widzenia.

Czy zanik nerwu wzrokowego można zdiagnozować samodzielnie?

Nie, dokładna diagnoza wymaga profesjonalnego badania przez okulistę i specjalistycznych testów.

Czy istnieją ćwiczenia poprawiające stan nerwu wzrokowego?

Nie ma dowodów na to, że ćwiczenia mogą regenerować uszkodzony nerw wzrokowy, ale mogą wspierać ogólną kondycję oczu.

Jak długo trwa rozwój zaniku nerwu wzrokowego?

Tempo progresji zależy od przyczyny i może być różne – od nagłego do stopniowego pogarszania się wzroku.

Czy stres może wpływać na zanik nerwu wzrokowego?

Stres sam w sobie nie powoduje zaniku nerwu wzrokowego, ale może pogarszać ogólny stan zdrowia.

Czy dieta ma wpływ na zdrowie nerwu wzrokowego?

Zdrowa dieta bogata w witaminy i minerały może wspierać zdrowie oczu, ale nie zastąpi leczenia medycznego.

Czy noszenie okularów może zapobiec zanikowi nerwu wzrokowego?

Okulary mogą korygować wady wzroku, ale nie zapobiegają uszkodzeniom nerwu wzrokowego.

Czy istnieją badania kliniczne dotyczące leczenia zaniku nerwu wzrokowego?

Tak, prowadzone są badania nad nowymi metodami leczenia, w tym terapiami genowymi i komórkami macierzystymi.

Czy można prowadzić samochód z zanikiem nerwu wzrokowego?

To zależy od stopnia utraty wzroku; należy skonsultować się z lekarzem i przestrzegać przepisów prawa.

Czy terapia komórkami macierzystymi jest skuteczna w leczeniu zaniku nerwu wzrokowego?

Terapia komórkami macierzystymi jest obiecująca, ale nadal jest w fazie badań i nie jest jeszcze standardową metodą leczenia.

 

Klasyfikacja chorób
ICD-10

Zanik nerwu wzrokowego ICD-10 H47.2

Literatura

my.clevelandclinic.org/health/diseases/12326-optic-atrophy

invitro.ru/library/bolezni/34966/

TWOJACHOROBA - choroby objawy zdrowie pytania i odpowiedzi

Serdecznie dziękujemy za poświęcony czas na zapoznanie się z naszym artykułem lub obejrzenie dołączonych zdjęć. Jako zespół pasjonatów medycyny, angażujemy się w tworzenie treści, które mają na celu dzielenie się naszą wiedzą oraz najświeższymi odkryciami w obszarze opieki zdrowotnej. Z pasją odpowiadamy na wszystkie Twoje pytania dotyczące zdrowia lub chorób, objawów, dostarczając rzetelnych i sprawdzonych informacji. Naszym celem jest wspieranie Cię w drodze do lepszego samopoczucia i świadomych wyborów zdrowotnych. Dążymy do tego, aby nasze działania edukacyjne i informacyjne docierały nie tylko do profesjonalistów z branży, ale również do szerokiego grona odbiorców.