Zanik gałki ocznej

Zanik gałki ocznej eyeball atrophy to schorzenie, w którym dochodzi do deformacji i zmniejszenia rozmiarów oka, co prowadzi do znacznego pogorszenia zdolności widzenia. Najczęstszymi przyczynami tego stanu są poważne urazy oka, długotrwałe stany zapalne oraz odwarstwienie siatkówki. Zanik gałki ocznej objawia się brakiem widzenia oraz zmniejszeniem jej rozmiarów.

Zanik gałki ocznej rozwija się jako powikłanie ciężkich urazów lub przewlekłych stanów zapalnych, które prowadzą do zmniejszenia wielkości oka i całkowitej utraty jego funkcji. Wraz ze wzrostem liczby urazów narządu wzroku, zarówno w warunkach domowych, jak i przestępczych, rośnie liczba przypadków trwałej niezdolności do pracy spowodowanej zanikiem oka. Głównym mechanizmem tego procesu jest obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, do którego dochodzi w wyniku uszkodzenia oka. Hipotonia oka występuje w około 25% przypadków ran penetrujących i połowie przypadków stłuczeń gałki ocznej. Zanik gałki ocznej jest również jedną z głównych przyczyn wyłuszczenia oka. Częściej dotyka mężczyzn, szczególnie w wieku produkcyjnym.

Najczęstsze przyczyny zaniku gałki ocznej to urazy oka związane z uszkodzeniem jego struktur, ciężkie stany zapalne, takie jak zapalenie błony naczyniowej, nerwu wzrokowego i siatkówki, oraz całkowite odwarstwienie siatkówki.

Patomechanizm zaniku oka w przebiegu zapalenia błony naczyniowej lub odwarstwienia siatkówki opiera się na rozwinięciu zespołu hipotonicznego. Dochodzi do zaburzeń pracy mięśnia rzęskowego, zmniejszenia wydzielania cieczy wodnistej oraz zwiększenia odpływu przez naczyniówkę i twardówkę. Upośledzenie wydzielania cieczy wodnistej prowadzi do rozszerzenia naczyń siatkówki, zwiększenia przepuszczalności naczyń włosowatych i wydostawania się płynu poza łożysko naczyniowe. To zakłóca prawidłowe odżywianie tkanek oka, co skutkuje degeneracyjnymi zmianami w siatkówce, nerwie wzrokowym i rogówce. Gałka oczna stopniowo się zmniejsza, widzenie zanika, co prowadzi do rozwoju zaniku gałki ocznej.

Urazy oka można podzielić na urazy przemysłowe, domowe, rolnicze, dziecięce oraz powstałe w warunkach bojowych. W przemyśle wydobywczym i chemicznym urazy narządu wzroku mają często ciężki przebieg, co często prowadzi do zaniku oka. W rolnictwie urazy te najczęściej powstają w wyniku kontaktu z rogami lub kopytami zwierząt bądź narzędziami rolniczymi. Ponieważ tego typu urazy są zwykle zanieczyszczone glebą lub nawozami, ich konsekwencje są zazwyczaj poważniejsze niż w przypadku innych urazów.

Urazy oczu w gospodarstwach domowych są wynikiem nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa podczas prac domowych, a wiele z nich występuje w stanie nietrzeźwości. U dzieci szkolnych urazy oczu zdarzają się częściej, a czynnikiem uszkadzającym mogą być ołówki, kije hokejowe, czy druty. Urazy bojowe narządu wzroku są zazwyczaj bardzo poważne i najczęściej kończą się niepomyślnie. Niezależnie od rodzaju urazu, każdy z nich może prowadzić do zmian degeneracyjnych oka, przewlekłych procesów zapalnych i w konsekwencji do zaniku gałki ocznej.

Zanik gałki ocznej objawy

Na podstawie długości osi przednio-tylnej (APA) oraz zmian w strukturach oka okulistyka wyróżnia następujące etapy zaniku gałki ocznej:

• Etap początkowy (APA powyżej 18 mm) – obserwuje się dystroficzne zmiany w rogówce, obecność zaćmy pourazowej, niewielkie zmętnienia ciała szklistego oraz odwarstwienie siatkówki w jednej ćwiartce.

• Stadium zaawansowane (APA poniżej 17 mm) – dochodzi do zaniku rogówki i tęczówki. W ciele szklistym tworzą się zakotwiczenia, a odwarstwienie siatkówki obejmuje kilka ćwiartek.

• Stadium końcowe (APA poniżej 15 mm) – na rogówce rozwija się zaćma, a odwarstwienie siatkówki obejmuje wszystkie ćwiartki.

W miarę postępu choroby, ostrość wzroku zazwyczaj ogranicza się do percepcji światła. W zaawansowanych stadiach oko staje się całkowicie niewidome, a jego wielkość zmniejsza się w porównaniu do zdrowego oka, wraz z pojawieniem się zmętnienia rogówki. Zanik gałki ocznej jest zazwyczaj wynikiem urazu lub stanu zapalnego, dlatego objawy mogą zależeć od pierwotnej choroby. W przypadku urazów pacjenci zgłaszają silny ból, uczucie ciała obcego w oku i skurcze powiek. W stanach zapalnych często pojawia się światłowstręt, ból w okolicy oczu i pogorszenie widzenia. W przypadku odwarstwienia siatkówki pacjenci mogą doświadczać fotopsji (błysków w oku), mętów lub nagłego pojawienia się ciemnej zasłony przed oczami.

Zanik gałki ocznej diagnoza

Podstawową metodą diagnostyki zaniku gałki ocznej jest ultrasonografia, którą przeprowadza okulista. Podczas badania ocenia się długość osi przednio-tylnej oraz zmiany w strukturach wewnętrznych oka. Dla wszystkich chorób, które mogą prowadzić do zaniku gałki ocznej, przeprowadza się szczegółową diagnostykę, w tym oftalmoskopię (oceniającą zmiany w ciele szklistym i siatkówce) oraz biomikroskopię oka (oceniającą zmiany w rogówce i tęczówce). Tonometria (pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego) jest stosowana w ostrych przypadkach palpacyjnie, a długoterminowo – instrumentalnie.

Dodatkowe metody diagnostyczne zależą od choroby pierwotnej. W przypadku urazów gałki ocznej można przeprowadzać radiografię, tomografię komputerową oczodołów lub rezonans magnetyczny w celu wykrycia ciał obcych i oceny uszkodzeń tkanek. Badania elektrofizjologiczne, takie jak elektroretinografia, dostarczają ważnych informacji na temat stanu siatkówki. Szczególnie istotne w prognozowaniu funkcji wzrokowych jest określenie progu wrażliwości elektrycznej siatkówki oraz labilności nerwu wzrokowego.

Zanik gałki ocznej leczenie

Nie istnieje skuteczne leczenie zaniku gałki ocznej, dlatego kluczowym zadaniem okulisty jest zapobieganie progresji choroby lub urazów prowadzących do tego stanu.

Stosuje się zarówno metody zachowawcze, jak i chirurgiczne. W chorobach zapalnych oczu wprowadza się leczenie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, immunosupresyjne i cytostatyczne. W przypadku urazów podejście jest kompleksowe, obejmujące profilaktykę powikłań infekcyjnych i pourazowych (antybiotykoterapia, profilaktyka tężca), a także pierwotne i wtórne leczenie chirurgiczne ran oka. Celem leczenia wtórnego jest poprawa ostrości wzroku, poprzez usunięcie zaćmy i krwiaków.

W przypadku odwarstwienia siatkówki stosuje się różne techniki chirurgiczne, mające na celu przywrócenie jej integralności. Usunięcie gałki ocznej (wyłuszczenie) wykonuje się tylko w bardzo ciężkich przypadkach, kiedy nie ma perspektyw na przywrócenie wzroku.

Zanik gałki ocznej rokowanie, zapobieganie, powikłania, śmiertelność, występowanie przypadki choroby w Polsce, jaki lekarz leczy, jaki szpital, jaki odział szpitalny 

Zanik gałki ocznej powikłania nieleczenia

Nieleczony zanik gałki ocznej może prowadzić do poważnych powikłań. Przede wszystkim istnieje ryzyko całkowitej utraty wzroku w dotkniętym oku, co znacząco wpływa na jakość życia pacjenta. Mogą wystąpić przewlekłe bóle i stany zapalne, które mogą rozprzestrzeniać się na okoliczne tkanki. W skrajnych przypadkach dochodzi do infekcji, zagrażającej ogólnemu zdrowiu. Ponadto zmiany w wyglądzie oka mogą prowadzić do problemów psychologicznych, takich jak obniżenie samooceny czy depresja.

Zanik gałki ocznej śmiertelność

Zanik gałki ocznej sam w sobie nie jest bezpośrednią przyczyną śmiertelności, ale może pośrednio wpływać na zdrowie pacjenta. Utrata wzroku zwiększa ryzyko wypadków i urazów. Jeśli zanik jest wynikiem poważnych chorób ogólnoustrojowych, takich jak nowotwory czy ciężkie infekcje, brak ich leczenia może stanowić zagrożenie dla życia. Dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie przyczyny zaniku i podjęcie odpowiedniego leczenia.

Zanik gałki ocznej zapobieganie

Zapobieganie zanikowi gałki ocznej polega na wczesnym wykrywaniu i leczeniu chorób oraz urazów mogących do niego prowadzić. Regularne badania okulistyczne są kluczowe, zwłaszcza dla osób z grup ryzyka, takich jak diabetycy czy osoby z chorobami autoimmunologicznymi. Ważne jest również stosowanie ochrony oczu podczas pracy czy uprawiania sportów. W przypadku wystąpienia objawów infekcji oczu należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem i przestrzegać zaleceń terapeutycznych.

Zanik gałki ocznej rokowanie w leczeniu

Rokowanie w leczeniu zaniku gałki ocznej zależy od przyczyny i stopnia zaawansowania choroby. Wczesne wykrycie daje szansę na zahamowanie postępu schorzenia i zachowanie resztek widzenia poprzez odpowiednie leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne. W zaawansowanych przypadkach, gdy doszło do znacznej utraty struktury oka, możliwości leczenia są ograniczone. W takich sytuacjach stosuje się protezy oczne, które poprawiają estetykę i komfort pacjenta. Regularne kontrole okulistyczne są kluczowe dla optymalnego rokowania.

Zanik gałki ocznej w Polsce występowanie 

Zanik gałki ocznej w Polsce nie jest częstym schorzeniem, ale występuje zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Może być wynikiem wrodzonych wad rozwojowych, urazów czy przewlekłych chorób oczu. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni są narażeni w równym stopniu. Dokładne statystyki dotyczące liczby chorych nie są powszechnie dostępne, jednak specjaliści okulistyki spotykają się z tym problemem w swojej praktyce klinicznej.

Zanik gałki ocznej do jakiego lekarza się udać 

W przypadku podejrzenia zaniku gałki ocznej należy jak najszybciej skonsultować się z okulistą – lekarzem specjalistą w dziedzinie chorób oczu. Okulista przeprowadzi niezbędne badania diagnostyczne i zaplanuje odpowiednie leczenie. W razie potrzeby pacjent może zostać skierowany na oddział okulistyczny w szpitalu, gdzie dostępne są zaawansowane metody diagnostyki i terapii, w tym zabiegi chirurgiczne.