Niedodma płuc u noworodków to stan, w którym pęcherzyki płucne nie rozwijają się prawidłowo lub zapadają się po krótkim okresie funkcjonowania w pierwszych dwóch dniach życia. Związane jest to z budową dróg oddechowych noworodków oraz niedojrzałością układu nerwowego odpowiedzialnego za regulację oddychania. Choroba objawia się dusznością o różnym nasileniu, sinicą, a w ciężkich przypadkach niewydolnością serca i objawami wstrząsu.

Niedodma płuc to schorzenie, w którym płuco nie może się prawidłowo wypełnić powietrzem, co uniemożliwia jego prawidłowe działanie. Nawet jeśli dotyczy to niewielkiej części płuca, może prowadzić do duszności i problemów sercowych. W przypadku zajęcia większej części płuca, choroba może stanowić zagrożenie życia.

Niedodma płuc u noworodków jest częścią „zespołu zaburzeń oddechowych”. Ogólna częstość występowania u noworodków wynosi około 1%, natomiast u wcześniaków ważących poniżej 2500 g dotyczy około 14% przypadków. Choroba ta jest istotnym problemem pediatrii z uwagi na liczne przyczyny zapadania się tkanki płucnej w pierwszym miesiącu życia dziecka. Podstawową metodą leczenia jest wentylacja mechaniczna, często wymagająca długotrwałego stosowania. Jeśli niedodma płuc nie ustąpi w ciągu kilku dni, istnieje ryzyko rozwoju zapalenia płuc, co znacznie pogarsza rokowanie.

Niedodma płuc u noworodków przyczyny: Po urodzeniu powietrze po raz pierwszy dostaje się do płuc i je rozszerza. Ruchy przepony tworzą podciśnienie w klatce piersiowej, a surfaktant, substancja zmniejszająca napięcie powierzchniowe, zapobiega zapadaniu się pęcherzyków płucnych. Ilość surfaktantu jest szczególnie mała u wcześniaków. Niedojrzałość płuc oraz nerwowa regulacja oddychania są głównymi przyczynami niedodmy u noworodków.

Wiele chorób może przyczyniać się do niedodmy:

• Mukowiscydoza, gdzie lepki śluz blokuje oskrzela, prowadząc do niedodmy.

• Guzy i ciała obce, choć rzadsze, mogą również blokować oskrzela, szczególnie w przypadku wrodzonych przetok pomiędzy przewodem pokarmowym a tchawicą.

• Wysięk opłucnowy uciskający płuco, co powoduje jego zapadnięcie.

• Porażenie nerwów, na przykład nerwu przeponowego.

Klasyfikacja: Niedodma może mieć charakter rozproszony lub rozległy. W przypadku rozproszonej formy, małe obszary tkanki płucnej pozbawione powietrza występują na całej powierzchni płuc. Rozległa niedodma, która może być segmentowa lub wielosegmentowa, dotyczy większych obszarów jednego lub kilku segmentów płuc. Całkowita niedodma, gdy jedno lub oba płuca nie biorą udziału w oddychaniu, występuje rzadko i może prowadzić do szybkiej śmierci. Segmentowa niedodma jest częstsza u dzieci urodzonych o czasie, natomiast wcześniaki są bardziej podatne na formę rozproszoną.

Niedodma płuc u noworodków objawy

Jeśli powstanie kieszeni powietrznych jest wynikiem niedrożności dróg oddechowych, objawy widoczne są od urodzenia. Dziecko nie płacze, a skóra szybko staje się sina. W większości przypadków pierwsze objawy pojawiają się kilka godzin po narodzinach. Rozległa niedodma płuc u noworodków objawia się dusznością, zapadaniem się podatnych obszarów klatki piersiowej, w tym mostka, co przypomina deformację lejkowatą. Po uszkodzonej stronie może dojść do zapadnięcia klatki piersiowej. Szybko rozwija się niewydolność serca. Rozsiana niedodma charakteryzuje się brakiem ruchów oddechowych po stronie zapadniętego płuca, a oddech dziecka często jest głośny i przypomina dźwięk trąbki.

Niedodma płuc u noworodków diagnoza

U wcześniaków niewydolność oddechowa często sugeruje niedodmę, gdyż choroba ta często towarzyszy przedwczesnym porodom. Pediatra może klinicznie rozpoznać zapadnięcie się tkanki płucnej na podstawie cofania przestrzeni międzyżebrowych i mostka oraz braku jednostronnych ruchów oddechowych. Podczas badania stwierdza się równomierne osłabienie oddechu, trzeszczenie w obrębie całych płuc i tzw. szmer skrzynkowy w przypadku rozlanej niedodmy płuc u noworodków. Segmentowa postać niedodmy objawia się brakiem dźwięków oddechowych w obszarze pozbawionym powietrza.

Diagnozę potwierdza zdjęcie rentgenowskie. Rozproszona niedodma płuc u noworodków na obrazie rentgenowskim wygląda jak liczne małe obszary ciemnienia, głównie przykręgowo. Segmentowa niedodma płuc przypomina większy obszar zaciemnienia. Sprzęt o wysokiej rozdzielczości może ujawnić pomarszczoną tkankę płucną w pobliżu nasady płuc. Często obserwuje się przesunięcie serca w stronę chorą i podniesienie przepony po stronie niedodmy. W celu potwierdzenia diagnozy, zwłaszcza w przypadku podejrzenia niedrożności dróg oddechowych, zaleca się bronchoskopię.

Niedodma płuc u noworodków leczenie

Leczenie prowadzi się na oddziale intensywnej terapii. Podstawą jest wentylacja wspomagana lub sztuczna z dodatnim ciśnieniem wdechowym, aby mechanicznie rozprężyć tkankę płucną. Stymulatory syntezy surfaktantu są szczególnie wskazane u wcześniaków; możliwe jest także podawanie leków drogą dotchawiczą. Prowadzona jest terapia infuzyjna i korygowana jest kwasica metaboliczna związana z niewydolnością oddechową. Metyloksantyny stosuje się w celu rozszerzenia oskrzeli. Leki stosowane są także w leczeniu niewydolności serca, zgodnie ze wskazaniami.

Niedodma płuc u noworodków rokowanie, zapobieganie, powikłania, śmiertelność, występowanie przypadki choroby w Polsce, jaki lekarz leczy, jaki szpital, jaki odział szpitalny 

Nieleczona niedodma płuc u noworodków może prowadzić do poważnych powikłań. Brak odpowiedniej wymiany gazowej zwiększa ryzyko infekcji, takich jak zapalenie płuc. Niedotlenienie może wpływać negatywnie na rozwój mózgu i innych organów, prowadząc do trwałych uszkodzeń neurologicznych. Ponadto może dojść do niewydolności oddechowej, wymagającej intensywnej terapii. Dlatego szybka diagnoza i leczenie są kluczowe dla zapobiegania tym powikłaniom.

Śmiertelność związana z niedodmą płuc u noworodków zależy od wielu czynników, takich jak przyczyna schorzenia, ogólny stan zdrowia dziecka i szybkość podjęcia leczenia. Dzięki postępom w medycynie i opiece neonatologicznej śmiertelność znacznie się zmniejszyła. Jednak bez odpowiedniej interwencji medycznej ryzyko poważnych komplikacji, w tym zgonu, pozostaje wysokie. Wczesne rozpoznanie i leczenie są kluczowe dla poprawy rokowania.

Zapobieganie niedodmie płuc u noworodków polega głównie na właściwej opiece prenatalnej i okołoporodowej. Ważne jest monitorowanie ciąży, zwłaszcza u matek z czynnikami ryzyka przedwczesnego porodu. Po narodzinach kluczowe jest zapewnienie noworodkowi odpowiedniego wsparcia oddechowego i unikanie czynników mogących prowadzić do zapadania się płuc. W niektórych przypadkach stosuje się profilaktyczne podawanie surfaktantu u wcześniaków, co pomaga w utrzymaniu pęcherzyków płucnych otwartych.

Rokowanie w leczeniu niedodmy płuc u noworodków jest na ogół dobre, jeśli schorzenie zostanie szybko zdiagnozowane i odpowiednio leczone. Większość dzieci reaguje dobrze na terapię, która może obejmować fizjoterapię oddechową, podawanie tlenu lub wspomaganie oddychania. Długoterminowe konsekwencje są rzadkie, ale mogą wystąpić, jeśli niedodma była ciężka lub towarzyszyły jej inne schorzenia. Wczesna interwencja medyczna znacząco poprawia szanse na pełne wyzdrowienie.

Przypadki niedodmy płuc u noworodków występują również w Polsce, choć dokładne statystyki mogą być ograniczone. Schorzenie to dotyka noworodki, zwłaszcza wcześniaki z niedojrzałym układem oddechowym. Nie ma wyraźnej różnicy w częstości występowania między chłopcami a dziewczynkami. Ważne jest, aby szpitale neonatologiczne były przygotowane do diagnozowania i leczenia niedodmy, co przyczynia się do poprawy wyników leczenia u tych pacjentów.

W przypadku podejrzenia niedodmy płuc u noworodka należy niezwłocznie skonsultować się z neonatologiem, czyli lekarzem specjalizującym się w opiece nad noworodkami. Leczeniem takiego schorzenia zajmują się oddziały neonatologiczne lub intensywnej terapii noworodka w szpitalach. Tam dziecko otrzyma specjalistyczną opiekę i niezbędne wsparcie oddechowe.