Atypowy rozrost endometrium, znany również jako atypowa hiperplazja endometrium atypical endometrial hyperplasia to nieprawidłowy wzrost wewnętrznej warstwy macicy z pojawieniem się nietypowych komórek. Choroba ta jest wynikiem nadmiaru estrogenu i braku progesteronu, co sprawia, że jest uważana za stan przednowotworowy. Może rozwinąć się w każdym wieku, lecz najczęściej występuje u kobiet powyżej 45. roku życia. Objawy obejmują nieregularne miesiączki i krwawienie z macicy (krwotok miesiączkowy, krwotok maciczny).

Rozrost (hiperplazja) endometrium oznacza zwiększoną proliferację (rozrost) komórek błony śluzowej macicy. Choć komórki są prawidłowe, mogą stanowić podłoże do rozwoju nowotworu. Ryzyko rozwoju raka jest bardzo niskie w przypadku prostej hiperplazji bez atypowych komórek, natomiast znacząco wzrasta w przypadku rozrostu atypowego.

Atypowy rozrost endometrium charakteryzuje się zwiększoną proliferacją endometrium i zmianami w morfologii komórek. Dane epidemiologiczne na temat częstości występowania są ograniczone, jednak choroba ta najczęściej diagnozowana jest u kobiet w wieku 45-55 lat. Długotrwały rozrost w okresie okołomenopauzalnym jest uznawany za stan przednowotworowy, a ryzyko jego przekształcenia w nowotwór złośliwy waha się od 8 do 29%, w zależności od postaci choroby. Atypowy rozrost endometrium często współistnieje z innymi chorobami układu rozrodczego. Leczenie jest indywidualnie dopasowane do wieku pacjentki, jej planów reprodukcyjnych oraz współistniejących schorzeń ginekologicznych i ogólnoustrojowych, i jest prowadzone przez specjalistów z zakresu ginekologii klinicznej i onkologii.

Atypowy rozrost endometrium przyczyny Rozwój tej choroby jest spowodowany wzrostem poziomu estrogenów, obniżeniem poziomu progesteronu oraz brakiem owulacji. Estrogeny i progesteron regulują cykliczne zmiany w endometrium – w pierwszej fazie cyklu estrogeny stymulują rozrost komórek, natomiast w drugiej fazie progesteron hamuje ich proliferację i wspomaga wydzielanie. Brak owulacji oraz nadmiar estrogenów (hiperestrogenemia) prowadzi do niekontrolowanego rozrostu komórek endometrium, co skutkuje przerostem.

Do czynników predysponujących do rozwoju atypowego rozrostu endometrium zaliczamy:

• Zmiany hormonalne związane z wiekiem;

• Wczesne rozpoczęcie miesiączkowania;

• Późny początek menopauzy;

• Schorzenia związane z brakiem owulacji i dysfunkcją jajników (np. zespół policystycznych jajników, guzy jajników produkujące hormony);

• Choroby somatyczne: otyłość, nadciśnienie, cukrzyca i inne zaburzenia hormonalne;

• Stany zapalne i wrodzone wady układu rozrodczego;

• Wielokrotne aborcje i łyżeczkowania diagnostyczne;

• Predyspozycje genetyczne;

• Stosowanie leków zawierających estrogeny lub tamoksyfen.

Atypowy rozrost endometrium to choroba charakteryzująca się nadmiernym rozrostem funkcjonalnej warstwy błony śluzowej macicy, w którym tkanka gruczołowa nabłonka przejawia bardziej wyraźne zmiany niż zrąb. Badania histologiczne wykazują zwiększoną liczbę gruczołów oraz obrzęk zrębu, z gruczołami ułożonymi blisko siebie i nierównomiernie rozmieszczonymi naczyniami. Obserwuje się liczne nieprawidłowe mitozy i komórki nabłonkowe z hiperchromatycznymi jądrami.

W zależności od umiejscowienia komórek gruczołowych wyróżnia się dwie formy atypowego rozrostu endometrium: prostą i gruczolakowatą. W postaci prostej następuje wzrost liczby komórek bez zmiany struktury błony śluzowej, natomiast w postaci gruczolakowatej powstają nietypowe struktury gruczołowe, które nie występują w zdrowym endometrium. Struktury te mogą obejmować całe endometrium (postać rozproszona) lub tworzyć oddzielne ogniska (postać ogniskowa). Mogą również występować w obszarze polipów macicy, gdzie diagnozuje się gruczolakowaty rozrost.

Atypowy rozrost endometrium, atypowa hiperplazja endometrium objawy

Głównym objawem choroby jest krwawienie z macicy. U większości pacjentek występuje ono po opóźnieniu miesiączki o 1-3 miesiące. Rzadziej, zwłaszcza przy braku otyłości i zaburzeń endokrynologicznych, występują regularne cykle miesiączkowe, ale krwawienie trwa dłużej niż 7 dni. U około 25% kobiet z atypowym rozrostem endometrium stwierdza się bezowulacyjne krwawienie z macicy, a w 5-10% przypadków występują krwotoki maciczne. Możliwe są także skąpe krwawienia w środku cyklu lub w przypadku braku miesiączki.

Ponad połowa pacjentek ma otyłość. U 70-75% przypadków nadwaga współwystępuje z objawami wirylizacji, takimi jak nadmierne owłosienie typu męskiego, pogłębienie głosu czy powiększenie łechtaczki. Przy prawidłowej masie ciała objawy wirylizacji występują u około 30% pacjentek. Kobiety z atypowym rozrostem endometrium często cierpią na przewlekłe choroby zapalne układu rozrodczego, nawracające poronienia, niepłodność wtórną, endometriozę, adenomiozę i mastopatię. Pacjentki bez otyłości dwukrotnie częściej mają wymienione choroby.

Atypowy rozrost endometrium, atypowa hiperplazja endometrium rozpoznanie

Rozpoznanie opiera się na wywiadzie, badaniu ginekologicznym i wynikach badań obrazowych. Podczas wizyty lekarz ocenia wiek pierwszej miesiączki, długość cyklu, obfitość krwawienia oraz ewentualne opóźnienia i plamienia. Wykonuje ginekologiczne badanie oraz USG przezpochwowe, aby ocenić stan endometrium (jego strukturę, grubość i jednorodność) oraz wykryć zmiany w jajnikach (torbiele, guzy, PCOS).

Dokładność ultrasonografii w diagnozowaniu procesów rozrostowych wynosi 60-70%, ale zazwyczaj nie pozwala ona na potwierdzenie atypii endometrium. Badanie USG wykonuje się zazwyczaj w 5-7 dniu cyklu, a przy długotrwałym krwawieniu niezależnie od fazy cyklu. W wieku rozrodczym grubość endometrium nie powinna przekraczać 7 mm, w okresie pomenopauzalnym krótszym niż 5 lat – 5 mm, a w okresie pomenopauzalnym trwającym dłużej niż 5 lat – 4 mm. Nieprawidłowa grubość, niejednorodna struktura oraz obecność echogenicznych wtrąceń mogą sugerować przerost endometrium.

W razie potrzeby wykonuje się biopsję aspiracyjną i badanie histologiczne lub cytologiczne materiału. Jest to badanie przesiewowe, które można przeprowadzić ambulatoryjnie. Złotym standardem w diagnostyce atypowego rozrostu endometrium jest jednak histeroskopia i oddzielne łyżeczkowanie diagnostyczne, które dostarcza ponad 90% dokładności.

W przypadku podejrzenia PCOS i zespołu metabolicznego, wykonuje się badania krwi na poziom hormonów takich jak progesteron, testosteron, estradiol, LH, FSH oraz hormonów nadnerczy i tarczycy. Przeprowadza się również mammografię, a przy częstych nawrotach może być konieczna laparoskopia z biopsją lub resekcją jajników.

Atypowy rozrost endometrium należy odróżnić od innych chorób powodujących krwawienie z macicy, takich jak adenomioza, polipy, włókniaki podśluzówkowe oraz nowotwory złośliwe endometrium (np. gruczolakorak).

Atypowy rozrost endometrium, atypowa hiperplazja endometrium leczenie 

Leczenie może być zachowawcze lub operacyjne, prowadzone ambulatoryjnie lub w szpitalu. Wskazaniem do planowej hospitalizacji są krwawienia w okresie rozrodczym oraz długotrwałe wydzieliny u kobiet pomenopauzalnych. W przypadku obfitych krwawień wymagana jest pilna hospitalizacja. Sposób leczenia zależy od wieku pacjentki, chęci posiadania dzieci, obecności innych chorób oraz charakteru atypowego rozrostu.

Zatrzymanie krwawienia
W przypadku intensywnego krwotoku stosuje się łyżeczkowanie endometrium, podaje oksytocynę i chłodzi dolną część brzucha. Zastosowanie mają suplementy żelaza, a w razie potrzeby przetacza się krew. Terapia infuzyjna obejmuje płyny, takie jak roztwór izotoniczny, glukoza czy dekstran, w celu przywrócenia równowagi wodno-elektrolitowej.

Farmakoterapia
Pacjentki są poddawane terapii hormonalnej przez 3-6 miesięcy w celu zahamowania rozrostu endometrium. Następnie stosuje się leczenie hormonalne w celu przywrócenia regularności cyklu lub osiągnięcia stabilnej menopauzy, łącznie z suplementacją witamin, lekami odczulającymi i hepatoprotektorami.

Leczenie chirurgiczne
Wskazaniem do operacji są wszystkie przypadki atypowego rozrostu w okresie pomenopauzalnym, przeciwwskazania do terapii hormonalnej, brak skuteczności leczenia zachowawczego oraz nawroty u kobiet w wieku rozrodczym. Zabieg ablacji endometrium polega na zniszczeniu lub usunięciu błony śluzowej i jest przeprowadzany histeroskopowo.

Obserwacja po leczeniu
Pacjentki po leczeniu zachowawczym powinny być monitorowane przez 5 lat, natomiast po leczeniu operacyjnym przez 6 miesięcy.

Atypowy rozrost endometrium, atypowa hiperplazja endometrium rokowanie, zapobieganie, powikłania, śmiertelność, występowanie przypadki choroby w Polsce, jaki lekarz leczy, jaki szpital, jaki odział szpitalny 

Atypowy rozrost endometrium powikłania

 Nieleczona atypowa hiperplazja endometrium znacznie zwiększa ryzyko rozwoju raka endometrium, co może prowadzić do przerzutów i zagrożenia życia. Dodatkowo, nieleczone zmiany mogą powodować przewlekłe krwawienia, anemia oraz pogorszenie jakości życia pacjentki. W zaawansowanych stadiach choroba może wymagać bardziej inwazyjnych metod leczenia, w tym histerektomii, co wiąże się z dłuższym czasem rekonwalescencji i możliwymi komplikacjami chirurgicznymi.

Atypowy rozrost endometrium śmiertelność 

Śmiertelność związana z atypową hiperplazją endometrium jest bezpośrednio związana z przekształceniem choroby w raka endometrium. Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie znacząco obniżają ryzyko zgonu. Statystyki pokazują, że w przypadku regularnej diagnostyki i leczenia, rokowania są korzystne, a śmiertelność jest niska. Jednak opóźnienia w diagnozie i brak leczenia mogą prowadzić do wzrostu agresywności nowotworu, co zwiększa ryzyko zgonu.

Atypowy rozrost endometrium zapobieganie 

Zapobieganie atypowej hiperplazji endometrium obejmuje kontrolę czynników ryzyka, takich jak nadwaga, cukrzyca czy niekontrolowane zaburzenia hormonalne. Regularne badania ginekologiczne i USG mogą pomóc we wczesnym wykryciu zmian. Terapia hormonalna, zwłaszcza stosowanie progesteronu, może być stosowana w celu regulacji wzrostu błony śluzowej macicy. Unikanie długotrwałego stosowania estrogenów bez progesteronu również zmniejsza ryzyko rozwoju tej choroby. Zdrowy styl życia, obejmujący odpowiednią dietę i aktywność fizyczną, może dodatkowo wspierać profilaktykę.

Rokowanie w leczeniu atypowej hiperplazji endometrium

Rokowanie w leczeniu atypowej hiperplazji endometrium jest zazwyczaj dobre, zwłaszcza gdy choroba zostanie wykryta we wczesnym stadium. Terapie hormonalne, takie jak progesteron, mogą skutecznie zmniejszyć zmiany endometrium. W przypadkach zaawansowanych lub gdy istnieje podejrzenie raka, konieczna może być histerektomia, co również przynosi pozytywne rezultaty. Regularne kontrole po leczeniu są kluczowe dla monitorowania nawrotów. Wczesna interwencja zwiększa szanse na pełne wyleczenie i minimalizuje ryzyko powikłań.

Atypowy rozrost endometrium przypadki w Polsce, występowanie 

Atypowa hiperplazja endometrium występuje przede wszystkim u kobiet w wieku rozrodczym oraz po menopauzie. W Polsce diagnozuje się kilka tysięcy przypadków rocznie, z tendencją wzrostową związana ze starzeniem populacji i zwiększoną świadomością zdrowotną. Najczęściej dotyczy kobiet w wieku 40-60 lat. Statystyki wskazują, że około 10-20% przypadków hiperplazji endometrium ma charakter atypowy, co wymaga bardziej intensywnej diagnostyki i leczenia. Regularne badania ginekologiczne pomagają we wczesnym wykrywaniu i skutecznym zarządzaniu chorobą.

Atypowy rozrost endometrium do jakiego lekarza się udać na wizytę

W przypadku podejrzenia atypowej hiperplazji endometrium należy udać się do ginekologa, specjalisty w dziedzinie zdrowia kobiecego. Ginekolog przeprowadzi niezbędne badania diagnostyczne, takie jak biopsja endometrium czy ultrasonografia. Leczenie choroby może odbywać się na oddziałach ginekologicznych szpitali, gdzie dostępne są zarówno terapie hormonalne, jak i chirurgiczne. W przypadku zaawansowanych przypadków, pacjentki mogą być kierowane do specjalistów onkologii ginekologicznej, którzy zajmują się leczeniem nowotworów endometrium.